आईसीटी समाचार
देश संघीयतामा गएपछि पहिलो पटक जनगणना हुँदैछ । ६ महिनापछि घरघरै पुगेर विवरण संकलन गरिँदैछ । केन्द्रीय तथ्यांक विभागले जनगणनाको तयारी तीव्र रूपमा अघि बढाएको छ ।
यसअघि २०५८ र २०६८ मा पूर्णगणना विधि र नमुना छनोट विधिबाट जनगणना गरिएको थियो । यसपटक भने पूर्णगणना विधिबाट जनगणना हुनेछ ।
पूर्णगणना विधि सबै घरमा पुगेर गरिने तथ्यांक संकलन गरिने विभागका निर्देशक ढुण्डीराज लामिछानेले जानकारी दिए । ‘विगतमा बहुविधिबाट जनगणना हुन्थ्यो ।
यसपटक एकल विधिबाट जनगणना गर्दैछौं’, उनले भने, ‘आठ घरमध्ये एक घरलाई छनोट गरेर गरिन्थ्यो भने यसपटक सबै घरमा पुगेर जनगणना गरिनेछ ।’ १९६८ सालदेखि प्रत्येक १०÷१० वर्षमा हुँदै आएको राष्ट्रिय जनगणना २०७८ मा छुट्टै महत्वको हुनेछ ।
७ वटै प्रदेश र ७ सय ५३ वटै स्थानीय तहको जनगणना गरिनेछ । आगामी जेठ २५ देखि असार ८ गतेसम्म १५ दिन राष्ट्रिय जनगणनाको मिति तय गरिएको छ । ‘मेरो गणना, मेरो सहभागिता’ भन्ने नाराका साथ कोही नछुटोस् कोही नदोहरियोस् भन्ने उद्देश्य राखिएको छ।
संघीयतासँगै प्रविधि र विधि, नियम कानुन तथा संरचनागत रूपमा नयाँ शैली अपनाएर जनगणना गरिने निर्देशक लामिछानेले बताए । विगतमा कागजी प्रविधिको मात्रै प्रयोग हुने गरेकोमा अब कागजीका साथै विद्युतीय र इन्टरनेट प्रविधिबाट समेत जनगणना हुने उनले जानकारी दिए ।
काठमाडौं उपत्यकामा ट्याब्लेट विवरण संकलन गरिने योजना बनाइएको छ । अन्य स्थानमा कागजमा नै विवरण भरिनेछ । विदेशस्थित राजदूतावास, कूटनैतिक नियोगमा इन्टरनेटमार्फत ई–सेन्सस प्रविधिबाट तथ्यांक संकलन गरिनेछ ।
विभागका सूचना अधिकारी तीर्थराज चौलागाईंले कोभिड—१९ का कारण जनगणनाको काम प्रभावित नभएको बताए। प्रचार, प्रशिक्षणलगायत अन्य आवश्यक जनगणना सामग्रीको छपाइ तथा खरिद प्रक्रिया भइरहेको उनले जानकारी दिए ।
चौलागाईंका अनुसार जनगणनामा करिब ६० हजार कर्मचारी परिचालन हुनेछन् । जसमा ४२ हजार गणक र १० हजार सुपरिवेक्षक खटिनेछन् ।
विभागको केन्द्रीय टोली तथा संघ प्रदेश, जिल्ला र स्थानीयमा छुट्टै संयन्त्र पनि हुनेछन् । माघमा प्रशिक्षक प्रशिक्षण तालिम सञ्चालन गर्ने विभागको कार्यतालिका छ । ती प्रशिक्षकले प्रदेश र स्थानीय तहमा तालिम दिन्छन् ।
गणकलाई वैशाखमा तालिम दिने तयारी रहेको चौलागाईंले बताए । ‘हामीलाई सबैभन्दा ठूलो चटारो नै तालिममा छ’, उनले भने, ‘यति धेरैलाई तालिम दिनुपर्छ ।’
अहिले प्रश्नावली छाप्ने काम भइरहेको छ । सात प्रदेश र ७ सय ५३ वटै स्थानीय तहका फरकफरक विवरण राख्न करिब ८० प्रश्नावली बनाइएको छ ।
यस पटक तीन किसिमका प्रश्नावली छन् । विगतमा दुई किसिमका प्रश्नावली मात्रै थिए। वडास्तरसम्मै संकलन गर्नु भएको भएको सामुदायिक प्रश्नावली थप गरिएको छ ।
पारिवारिक विवरण तथा घरपरिवारको सूचीकरण सुपरिवेक्षकले स्थानीय तहमा पुगेर संकलन गर्नेछन् । यो काम २०७८ वैशाख २६ देखि जेठ १८ गतेसम्म हुनेछ ।
मुख्य प्रश्नावलीका लागि गणकहरू घरघरमा पुग्नेछन् । यो घर तथा पारिवारिक गणना जेठ २५ देखि असार ८ सम्म गर्ने तयारी गरिएको छ । जनगणनामा घरधनी बसोबास नगर्ने घर÷भवन÷मल पनि गणनामा समेटिँदैछ ।
अर्को सामुदायिक प्रश्नावली मुख्य जनगणनाको अवधिमा भरिनेछ। सुपरिवेक्षकले नै सामुदायिक प्रश्नावली भराउनेछन् । गाउँ, सहर छुट्ट्याउने गरी प्रश्नावली तयार गरिएको छ।
‘अहिलेसम्म नेपालमा कति गाउँ, कति सहर छन् भन्ने अलमल नै छ । यसकारण गाउँ, सहर छुट्ट्याउने किसिमका प्रश्नावली छन्’, चौलागाईंले भने । यो समाचार आजको अन्नपूर्ण पोस्टमा छापिएको छ ।
