आईसीटी समाचार
चीनले गोप्य रूपमा आफ्नो पहिलो सेमीकन्डक्टर चिप निर्माण गर्ने ईयूभी (Extreme Ultraviolet) लिथोग्राफी मेसिन को प्रोटोटाइप तयार पारेको दाबी गरिएको छ।
पूर्व एएसएमएल (ASML) इन्जिनियरहरूको सहयोगमा विकसित यस मेसिनले आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्स (AI) र आधुनिक हतियार प्रणालीका लागि आवश्यक अत्याधुनिक चिप उत्पादन गर्न सक्ने क्षमता राख्ने बताइएको छ। यस सफलताले सेमीकन्डक्टर उद्योगमा पश्चिमी देशहरूको लामो समयदेखिको एकाधिकारलाई चुनौती दिन सक्ने विश्लेषण गरिएको छ।
विश्व प्रविधि शासनको वर्चस्वका लागि चलिरहेको प्रतिस्पर्धाको बीच चीनले हासिल गरेको यो प्रगति पश्चिमी देशहरूका लागि चिन्ताको विषय बनेको बताइन्छ। रिपोर्टअनुसार, चीनको शेंझेनस्थित एक उच्च–प्रविधि प्रयोगशालामा वैज्ञानिकहरूले संसारकै सबैभन्दा उन्नत सेमीकन्डक्टर चिप निर्माण गर्न सक्ने ईयूभी लिथोग्राफी मेसिनको प्रारम्भिक नमुना तयार पारेका छन्। यही प्रविधि चीनसम्म नपुगोस् भनेर अमेरिकाले वर्षौंदेखि कडा निर्यात नियन्त्रण लागू गर्दै आएको छ।
‘म्यानह्याटन प्रोजेक्ट’ सँग तुलना
यस परियोजनाको संवेदनशीलता र रणनीतिक महत्वका कारण यसको तुलना अमेरिकाको परमाणु बम विकास कार्यक्रम ‘म्यानह्याटन प्रोजेक्ट’सँग गरिएको छ। रिपोर्टअनुसार, यस मिशनमा नेदरल्याण्ड्सस्थित सेमीकन्डक्टर उपकरण निर्माता एएसएमएलका पूर्व इन्जिनियरहरू संलग्न छन्। ती विशेषज्ञहरूलाई फर्जी नाम र नकली पहिचानमार्फत प्रयोगशालामा राखिएको बताइन्छ, ताकि उनीहरूको वास्तविक परिचय सार्वजनिक नहोस्।
ईयूभी लिथोग्राफी के हो र किन महत्त्वपूर्ण?
ईयूभी (Extreme Ultraviolet) लिथोग्राफी यस्तो प्रविधि हो, जसले मानिसको कपालभन्दा हजारौँ गुणा पातला सर्किट लाइनहरू सिलिकन वेफरमा उतार्न सक्षम हुन्छ। सर्किट जति पातलो हुन्छ, चिप त्यति नै शक्तिशाली, ऊर्जा–दक्ष र उन्नत हुन्छ। हाल विश्वमा यस प्रविधिमा डच कम्पनी एएसएमएलको पूर्ण दबदबा रहेको छ।
चिनियाँ वैज्ञानिकहरूले विकसित गरेको मेसिनले अल्ट्राभायोलेट प्रकाश उत्पादन गर्न सफल भइसकेको बताइए पनि, त्यसबाट पूर्ण रूपमा कार्यशील र व्यावसायिक स्तरको चिप उत्पादन हुन अझै बाँकी रहेको जनाइएको छ।
हुवावे केन्द्रमा, राज्यको प्रत्यक्ष प्राथमिकता
चीनको प्रमुख प्रविधि कम्पनी हुवावे यस परियोजनाको केन्द्रमा रहेको बताइन्छ। रिपोर्टअनुसार, परियोजनामा संलग्न वैज्ञानिक र इन्जिनियरहरूले हप्तौँसम्म प्रयोगशालामै बसेर काम गरेका छन् र बाह्य संसारसँगको सम्पर्क लगभग पूर्ण रूपमा कटिएको छ। चिनियाँ राष्ट्रपति शी जिनपिङले सेमीकन्डक्टर आत्मनिर्भरताको लक्ष्यसहित यस परियोजनालाई राष्ट्रिय प्राथमिकतामा राखेका छन्।
कहिले सुरु हुन्छ उत्पादन?
यद्यपि चीनले ईयूभी मेसिनको प्रोटोटाइप तयार गरेको भए पनि, विशेषज्ञहरूका अनुसार यसलाई पूर्ण रूपमा कार्यशील बनाइ व्यावसायिक चिप उत्पादन सुरु गर्न अझै समय लाग्ने देखिन्छ। चीनले सन् २०२८ सम्म उत्पादन सुरु गर्ने लक्ष्य राखे पनि, जानकारहरू सन् २०३० सम्मको समयावधि बढी यथार्थपरक हुने बताउँछन्।
अमेरिका र उसका साझेदार राष्ट्रहरूले चीनलाई उन्नत सेमीकन्डक्टर पार्ट्स आपूर्ति गर्न प्रतिबन्ध लगाएका कारण चीनले पुराना मेसिनका पार्ट्स र सेकेन्ड–ह्यान्ड बजारबाट सामग्री जुटाएर परियोजना अघि बढाइरहेको छ।
