स्नेहा झा
इन्टरनेट एक शक्तिशाली उपकरण हो, तर यससँगै साइबर थ्रेट्स, स्क्यामहरू, र प्राइभेसी ब्रेक जस्ता जोखिमहरू पनि आउँछन् । यस्ता जोखिमका कारण धेरै मानिसहरू मानसिक रूपमा प्रभावित हुन सक्छन् वा आर्थिक नोक्सान बेहोर्र्न सक्छन् । त्यसैले इन्टरनेटको सुरक्षित प्रयोग गर्न आवश्यक उपायहरू अपनाउनु जरुरी छ । यहाँ सुरक्षित ब्राउजिङका लागि केही महत्वपूर्ण टिप्स प्रस्तुत गरिएका छन् ।
१. बलियो र युनिक पासवर्डहरू प्रयोग गर्नुहोस्
सधैं बलियो पासवर्डहरू प्रयोग गर्नुहोस्, जसमा अक्षर, नम्बर, र विशेष चिन्हको संयोजन होस् ।
एउटै पासवर्डलाई विभिन्न खाताहरूमा प्रयोग गर्नबाट बच्नुहोस् ।
जटिल पासवर्डहरू बनाउन र सुरक्षित रूपमा भण्डारण गर्न पासवर्ड म्यानेजरको प्रयोग गर्न सकिन्छ ।
२. टू–फ्याक्टर अथेन्टिकेसन (२एफए) सक्रिय गर्नुहोस्
२ एफए सुरक्षा बढाउने एउटा अतिरिक्त तह हो, जसले खातामा लगइन गर्दा दोस्रो भेरिफिकेसन स्टेप आवश्यक बनाउँछ, जस्तैः फोनमा आउने कोड ।
यसले अनधिकृत पहुँच (unauthorized access) को जोखिमलाई न्यून गर्छ ।
३. सफ्टवेयर अपडेट गर्नुहोस्
तपाईंको अपरेटिङ सिस्टम, ब्राउजर, र सुरक्षा सफ्टवेयर (सधैं अद्यावधिक राख्नुहोस् । अपडेटहरूले सुरक्षाका कमजोरीहरू हटाएर साइबर आक्रमणको सम्भावना कम गर्छन् ।
४. फिसिङ आक्रमणबाट सतर्क रहनुहोस्
अज्ञात इमेल, सन्देश वा पप–अप लिंकहरूमा क्लिक नगर्नुहोस् ।
साइबर अपराधीहरू निजी जानकारी चोर्न फिसिङ स्क्याम प्रयोग गर्छन् ।
सन्देशमा प्रतिक्रिया दिनु अघि पठाउने व्यक्तिको इमेल ठेगाना प्रमाणित गर्नुहोस् ।
५. सुरक्षित वेबसाइटहरू मात्र प्रयोग गर्नुहोस्
वेबसाइट खोल्दा ‘https://’ र प्याडलक (🔒) आइकन भए/नभएको जाँच गर्नुहोस् ।
अनजान वा असुरक्षित वेबसाइटहरूमा व्यक्तिगत जानकारी प्रविष्ट गर्नबाट बच्नुहोस् ।
६. सार्वजनिक वाईफाईमा संवेदनशील कारोबार नगर्नुहोस्
पब्लिक वाईफाई नेटवर्कहरू साइबर आक्रमणका लागि कमजोर हुन्छन् । अत्यावश्यक भएमा भीपीएन (भर्चुअल प्राईभेट नेटवर्क) को प्रयोग गर्नुहोस् ।
बैंक खातामा लगइन गर्ने वा अनलाइन खरिद नगर्ने प्रयास गर्नुहोस् ।
७. सुरक्षित रुपमा मात्र डाउनलोड गर्नुहोस्
विश्वसनीय स्रोतहरूबाट मात्र सफ्टवेयर वा फाइलहरू डाउनलोड गर्नुहोस् ।
गलत स्रोतहरूबाट डाउनलोड गरिएका फाइलहरूले मालवेयर, स्पाइवेयर वा र्यान्समवेयर जस्ता भाइरसहरू ल्याउन सक्छन् ।
८. प्राइभेसी सेटिङ्स अपडेट गर्नुहोस्
आफ्नो सोसल मिडिया, ब्राउजर, र अनलाइन खाताहरूको गोपनीयता सेटिङहरू नियमित रूपमा अपडेट गर्नुहोस् ।
यसले तपाईंको व्यक्तिगत जानकारी अनावश्यक रूपमा साझेदारी हुनबाट रोक्छ ।
९. एन्टिभाइरस र फायरवाल सुरक्षा प्रयोग गर्नुहोस्
एक विश्वसनीय एन्टिभाइरस प्रोग्राम ले भाइरसहरू पत्ता लगाएर हटाउन सक्छ ।
फायरवालले अनधिकृत पहुँच रोक्छ र सुरक्षा थप बलियो बनाउँछ ।
१०. कुनै पनि जानकारी सेयर गर्ने अघि सोच्नुहोस्
व्यक्तिगत विवरणहरू जस्तै ठेगाना, फोन नम्बर वा वित्तीय जानकारी आवश्यकता नभएसम्म सेयर नगर्नुहोस् ।
साइबर अपराधीहरूले यस्ता विवरणहरू पहिचान चोरी (आईडेन्टीटी थेफ्ट) वा ठगीका लागि प्रयोग गर्न सक्छन् ।
यी सबैभन्दा राम्रो सुरक्षात्मक अभ्यासहरू अपनाएर तपाईं इन्टरनेट सुरक्षित रूपमा ब्राउज गर्न सक्नुहुन्छ । आफ्नो निजी जानकारी साइबर खतराहरूबाट सुरक्षित राख्न सधैं सतर्क रहनुहोस् र अनलाइन सुरक्षालाई प्राथमिकता दिनुहोस् ।
