आईसीटी समाचार
नेपालको पहिलो डिजिटल वालेट इसेवा १६ औं वर्षमा प्रवेश गरेको छ । नगदरहित अर्थतन्त्रको परिकल्पना गर्दै सन् २००९ मा बेटा भर्जन रिलिज गरी २०१० जनवरी २५ बाट सेवा सुरू भएको थियो ।
डिजिटल भुक्तानीको क्षेत्रमा इसेवा ‘पर्यावाची’ शब्द जस्तै बनेको छ । भुक्तानीको शैलि परिवर्तन गरेको छ । इसेवाले देखेको नगदरहित अर्थतन्त्रको परिकल्पनामा साकार हुँदै गइरहेको छ तर पनि काम गर्नुपर्ने अझै धेरै छन् ।
इसेवाले आफ्नो सेवालाई गाउँ गाउँसम्म विस्तार गर्न एजेन्ट बनाएको छ, जहाँ ईसेवा प्रयोग गर्न नजान्ने मानिसहरुका लागि एजेन्टले उनीहरुलाई डिजिटल कारोबार गर्न सघाउँछन् । इसेवा एफ्वान सफ्ट ग्रुप अन्तर्गत सञ्चालित कम्पनी हो । ईसेवा सुरू हुँदा नेपालमा मात्र नभएर दक्षिण एशियामा पहिलो मोबाइल वालेट थियो ।
यसरी भएको थियो ईसेवाको जन्म
सन् २००० को सुरूतिर व्यवसायहरु विश्वव्यापी रुपमा अनलाइनमा गइरहेका थिए, जबकी नेपालमा यसको असर एकदमै कम थियो । त्यो समयमा डेबिट क्रेडिट कार्ड मात्रै वैकल्पिक भुक्तानीका माध्यम थिए । कम्पनी खासै नाफामा नगएपछि एफ्टवान सफ्टले नयाँ नयाँ अवसरहरू खोजी गर्न थाल्यो । त्यो अवसर खोतल्दै जाँदा ‘फिनटेक’ क्षेत्रमा काम गर्ने योजना बनाए ।
त्यसपछि एफ्वान सफ्टले नेपालमा सन् २००६ मा एसएमएस बैंकिङ सेवा सार्वजनिक गर्यो । एसएमएस बैंकिङ सेवा ग्राहकले मनपराईदिए । सो समयमा नेपालमा मोबाइल फोन लोकप्रिय र सस्तो हुँदै गईरहेको थियो । कम्पनीले ग्राहकलाई बैंकिङ कारोबारको बारेमा जानकारी दिन र सचेत गराउन प्राथमिक च्यानलको रुपमा एसएमएस प्रयोग गरिरहेको थियो ।
यसले ग्राकहमा एउटा विश्वास र सुरक्षाको वातावरण तयार गर्यो । त्यो समयमा कुल जनसंख्याको २० प्रतिशत भन्दा कम जनसंख्यासँग मात्र बैंक खाता रहेको थियो । बैंक खाताबाटै धेरै काम गर्न सकिन्छ भन्ने कुरा बुझेपछि नेपालमा मोबाइल वालेट शुरु गर्ने योजना कम्पनीको बन्यो । इसेवा शुरू गर्ने योजना उनीहरूलाई सन् २००६ मै आएको थियो ।
कम्पनीले नेपालमा मोबाइल वालेट शुरु गरेको बेलामा नेपालका केही कम्पनीहरु अनलाइनमा जान प्रयास गरिरहेका थिए । जब ईसेवा शुरु भयो त्यो समयमा नेपालमा इन्टरनेट पेनिटेरेसन एकदमै कम थियो । भने बैंकिङ सेवा पनि सिमित मात्रामा थियो ।
यस्तो अवस्थामा ईसेवाले ईकमर्स व्यवसाय वृद्धिका लागि अनलाइन पेमेन्ट मेकानिजम प्रदान गरेर महत्वपूर्ण भूमिका खेलेको थियो । त्यसपछि ईसेवाले पेमेन्ट गेटवे महसुस गर्यो र वेब तथा मोबाइलमा आधारित एप्लिकेसन ईसेवाको विकास गर्यो ।
नेपालमा डिजिटल भुक्तानीलाई प्रवर्द्धन गर्न ईसेवाको ठूलो भूमिका रहेको छ । जुन बेला नेपालमा नेपालमा डिजिटल भुक्तानीको बारेमा सायद कमैलाई मात्र थाहा थियो, त्यसबेला ईसेवाको शुरु भएको थियो । आज इसेवाले कोरेको बाटोमा २ दर्जन बढी भुक्तानी सेवा प्रदायक बजारमा आएका छन् ।
इसेवाले आफ्नो सेवा गाउँ गाउँसम्म विस्तार गरि रहेको छ । आगामी दिनमा प्रत्येक भुक्तानी क्षेत्र (साना/ठूला, डिलर/रिटेल, प्राइभेट/गभर्मेन्ट, डोमेस्टिक/इन्टरनेसनल) लाई समेट्दै लैजाने र आफ्नो क्यालेस इकोनोमी मिसनलाई पुरा गर्ने ईसेवाको योजना रहेको छ ।
