आइसिटी समाचार
टिकटक अहिले विश्वभर तहल्का पिटिरहेको चिनिया एप हो । यस भिडियो सेयरिङ एपका संस्थापक जाङ्ग यिमिङ हुन, जसले चीनको बेइजिङगमा बाइट–डान्स भन्ने इन्टरनेट टेक्नोलोजी कम्पनी स्थापना गरेका छन् । यो कम्पनी २०१२ मा स्थापना भएको थियो ।
सुरुमा बाइट डान्सले चीनमा यस्तै एपलाई डोइन नामले सेपटेम्बर, २०१६ मा सार्बजनिक गरेका थिए । यो सन् २०१८, अगस्ट २ मा म्यूजिकल लीसँग मर्ज गरेपछि मात्रै पुरै विश्वभर उपलब्ध भएको थियो । यो एप करिब ४० भाषामा उपलब्ध गराइएको छ ।
चार वर्षमा टिकटकले करिब १ अर्बबढि प्रयोगकर्ता बनाइसकेको छ । चीनमा अहिले पनि यो एप डोइनकै नामले चिनिन्छ । टिकटक र डोइनको यूजर इन्टरफेस एउटै भएता पनि यिनीहरु दुवै बेग्लाबेग्लै सर्भरमा चल्छन् र एकअर्काको डाटाबेसमाथि कुनै पँहुच हुँदैन ।
टिकटकको विश्वभरी डुब्लीन, लस आनजेलेस, न्यू योर्क सिटी, लन्डन, प्यारीस, बर्लीन, दुबई, मूम्बई, सिंगापोर, जकरटा, सोल र टोक्यो आदि ठाउँमा हेड–क्वाटर रहेको छ । सार्बजनिक भएदेखि नै सफलता मात्रै देख्दै आएको यो एपले भने धेरै ठाउँमा ठक्कर पनि खानु परेको छ ।
गएको वर्ष जुनमा टिकटकको धेरै उपभोक्ता भएको देश भारतले टिकटकसहित अन्य ५८ एप बन्द गरेको थियो । सिमानामा भएको झडपको कारणले गर्दा भारतले यो एप बन्द गरेको जनाएको छ । भारतमा यो एप बन्दभएसंगै टिकटकले ठूलो संख्यामा प्रयोगकर्ता र आम्दानी गुमाएको छ । भारतमात्रै २० करोड बढि मासिक सक्रिय प्रयोगकर्ता छन् ।
त्यत्ति नै बेला इन्डोनेसियाले टिकटकलाई एक हप्ताको लागी बन्द गरेको थियो । यो एपले अनैतिक र अश्लिल कुराहरुलाई बढावा दिएको भनियो ।
अमेरिकामा तत्कालीन राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले आफ्नो देशको गोप्य सूचनाहरु चीनलाई दिइरहेको आरोप लगाएका थियो । माइक्रोसफ्टले टिकटकको ग्लोबल कारोबार नै किन्न खोजेको विषय विश्वभर चर्चाको विषय बन्यो ।
टिकटक बन्द हुनु लगत्तै ट्रिलर, इन्सटाग्राम रील्स, चिंगारी जस्ता एपले टिकटकको जस्तै फिचर ल्याएर त्यो स्थान ओगट्ने प्रयास गरेका थिए ।
टिकटकलाई बन्देज प्रयास पछाडिको राजनीति
जनवरी २०१९ मा पिटरसन इन्सटीटयूट फर इन्टरनेशनल इकोनोमिक्सको अनुसार टिकटकले अमेरिकाको राष्ट्रिय सुरक्षामाथि प्रश्न उठाएको ठहराएको थियो । टिकटकले यूजरको बासस्थान, ईमेज, बायोमेट्रिक डाटा जस्ता गोप्य सूचना आफ्नो चाइनिज प्यारेन्ट कम्पनीलाई दिने बताइएको थियो । चीन इन्टरनेट सुरक्षा कानुनको अनुसार चीन सरकारलाई सबै जानकारी दिनुपर्ने हुन्छ र टिकटकले पनि यही गरिरहेको बताइएको छ ।
अमेरिकाले आफ्नो जनताको सूचना बाहिर जाने कुरामा साह्रै असन्तुष्टि जनाएको थियो । अमेरिकाले डिसेम्बर २०१९ मै यूनाइटेड स्टेट्स नेभी र यूनाइटेड स्टेट्स आर्मीलाई टिकटक बन्द गरिदिएको थियो । त्यही कुरा सुनेर अष्ट्रेलियन डिफेन्स फोर्सले पनि आआफ्नो डिभाइसमा टिकटक बन्द गर्न लगाएका थिए ।
टिकटकले यूजरको बासस्थान, ईमेज, बायोमेट्रिक डाटा जस्ता गोप्य सूचना आफ्नो चाइनिज प्यारेन्ट कम्पनीलाई दिने बताइएको थियो । चीन इन्टरनेट सुरक्षा कानुनको अनुसार चीन सरकारलाई सबै जानकारी दिनुपर्ने हुन्छ र टिकटकले पनि यही गरिरहेको बताइएको छ ।
भारतले पनि सार्वभौमिकता र राष्ट्रिय अखण्डतामा यो एपले प्रश्न चिह्न उठाएकाले बन्द गर्नु परेको बताएको थियो । भारत र चीनको सीमा लख्दादमा भएको सीमा विवादले यो कदम चालिएको हो । सीमामा भएको संघर्षको कारणले २० भारतीय जवान मारिएका थिए । त्यो सँगै भारतको थुप्रै यूजरहरुले आफ्नो व्यक्तिगत सूचना दुरुपयोग भएको गुनासो पनि राखेका थिए ।
तर भित्रि रहस्य यो मात्रै नभएर विश्वबजारमा चीनको बढिरहेको दबदबालाइ रोक्ने प्रयास गर्नु पनि हो । हुवावेसँग भएको अमेरिका सरकारको द्वन्द पनि यसैक्रमलाइ जोड्न सकिन्छ । पछिल्लो समय प्रविधि क्षेत्रमा चीनका कम्पनीहरुले विश्व बजारमा दरिलो स्थान बनाउन थालेका छन् । हुवावे, टिकटक, जुम केहि उदाहरण हुन् । यसकारण पनि अमेरिका र भारतजस्ता देशहरु डेटाको इस्यु देखाउदै चिनिया कम्पनिको दबदबा रोक्ने प्रयासमा छन् ।
अमेरिकाले टिकटक किन्न खोज्नुको रहस्य
जब अमेरिकाले टिकटक किन्ने चर्चा चुलीमा पुगेको थियो त्यो बेला टिकटकका सिइयो केभिन मेयरले पदबाट राजीनामा दिएका थिए । उनले अमेरिकी राजनीति दवाव खेप्न नसकेर राजीनामा दिएको पनि तर्क छ । टिकटकले अमेरिकी राष्ट्रपति ट्रम्प विरुद्ध मुद्धा पनि दायर गएर गरेको थियो ।
इनटरप्राइज सफ्टवेयर र क्लाउड कमप्यूटिङ्मा मात्रै काम गरिरहेको माइक्रोसफटले टिकटक किनेर डिजिटल विज्ञापन गर्ने क्षेत्रलाई फराकिलो बनाउन चाहेको थियो ।
टिकटकको करिब अमेरिकामा मात्रै ८० मिलियनभन्दा धेरै प्रयोगकर्ता छन् । टिकटकको हरेक यूजर बाट १ डलर पर क्वाटर प्राप्त हुन्छ । टिकटकलाई यूजरहरुले दिनमा करिब ५० मिनेट चलाउने अनुमान छ । माइक्रोसफटले टिकटक किनेर युवा वर्गलाई केन्द्रित गर्न पनि खोजेको हो । टिकटकको प्रयोगले माइक्रोसफटले आफ्नो एक्स–बक्सको कारोबार अझै बढाउन खोजेको देखिन्छ । टिकटकको अमेरिकी अप्रेसनको करिब ४२० बिलियन वर्थ रहेको छ ।
