यस्ता छन् आइसिटी अवार्ड २०२४ का उत्कृष्ट १३ सोसल इनोभेसन

आइसिटी अवार्ड २०२४ मा उत्कृष्ट १३ सोसल इनोभेसन छनोट भइसकेका छन् । आइसिटी अवार्डको सोसल इनोभेसन विधामा प्राप्त आवेदन मध्येबाट अवार्डको जुरी समिति र सल्लाहकार समितिले विभिन्न चरणको बैठक पश्चात उत्कृष्ट १३ सोसल इनोभेसनको नाम छनोट गरेको हो ।

सोसियल इन्नोभेसन आइसिटी अवार्ड सामाजिक क्षेत्रमा भइरहेका इन्नोभेसनलाई प्रवर्द्धन गर्नको लागि हो । जुन इन्नोभेसन तथा डिजिटल इनिसिएटिभ्सले समाज र राष्ट्रको लागि सकारात्मक प्रभाव पारिरहेका छन, उनीहरु यस विधा अन्र्तगत छनोट भएका हुन्। विकास साझेदार, सामाजिक संस्थाहरु लगायत सामाजिक उद्यमीहरु विकास गरेर विगत ५ वर्षदेखि प्रयोगमा ल्याइरहेका इन्नोभेसनहरुलाई यसमा विधामा समावेश गरिनेछ ।  यस वर्षको आइसिटी अवार्डका उत्कृष्ट १३ सोसल इनोभेसन यस प्रकार छन् ।

एआई पोलिसी ट्र्याकर  

एआई पोलिसी ट्र्याकर एउटा यस्तो प्लेटफर्म हो, जुन राष्ट्रिय वा अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा एआई नीतिहरू ट्र्याक गर्नको लागि डिजाइन गरिएको हो । यसले नीतिनिर्माता, उद्योग पेशेवर, र नागरिकलाई नीतिहरूको अनुगमन गर्न, प्रवृत्तिहरूको पहिचान गर्न, र छलफलमा संलग्न हुन मद्दत गर्छ । राम्रो अनुगमनको प्रवर्द्धन गर्दै, यसले नैतिक एआई प्रयोगलाई समर्थन गर्छ, नवीनतालाई प्रोत्साहित गर्छ, र एआई प्रयोगसँग सम्बन्धित जोखिमहरूलाई कम गर्छ ।

बिल्डिंग इन्फोरमेसन प्लेटफर्म अगेन्स्ट डिजास्टर(विपद)  

विपदपोर्टल नेपाल सरकारद्वारा सुरु गरिएको र हाल राष्ट्रिय विपद् जोखिम न्यूनीकरण तथा व्यवस्थापन प्राधिकरण (एनडीआआरएमए) द्वारा व्यवस्थापन गरिएको एक व्यापक विपद् व्यवस्थापन सूचना प्रणाली (डिआईएमएस) हो । यसले राष्ट्रिय, प्रादेशिक, र स्थानीय सरकारहरूका लागि स्वतन्त्र प्लेटफर्महरू सहितको राष्ट्रिय पोर्टल सिर्जना गर्दछ, जसमा विपद् तथ्याङ्क साझेदारीको दृष्टिकोण अपनाइएको छ । एकीकृत तथ्याङ्कले विपद् व्यवस्थापन चक्रका सबै चरणहरूमा सुधार ल्याउँछ र विपद् पछि संचार र समन्वयलाई सहज बनाउँछ ।

डिजिटल एड्रेसिंग सिस्टम (कता हो)  

कता हो डिजिटल एड्रेसिंग सिस्टमले नेपालको ठेगाना नभएका स्थानहरूको चुनौतीलाई समाधान गर्छ । ग्रामीण र सीमान्तीकृत समुदायमा धेरैको आधिकारिक ठेगाना नभएको ठाउँहरुका लागि यो प्रणाली विशेषगरी उपयोगी रहेको छ । यसले घर, व्यवसाय, र चिन्हित स्थलहरूको लागि १६ अर्बभन्दा बढी अद्वितीय अफलाइन ठेगानाहरू सिर्जना गर्दछ ।

यी ठेगानाहरू सजिलै सेयर गर्न र खोज्न सकिन्छ र मोबाइल तथा वेब प्लेटफर्ममा एकीकृत गरिएका छन् जसले स्वास्थ्य सेवा र सरकारी सहयोगजस्ता आवश्यक सेवाहरूमा पहुँचलाई सजिलो बनाउँछ । पहुँच सुधार गर्नुका साथै सामाजिक समानतालाई प्रवर्द्धन गरेर, कता होले विशेष गरी नेपालका सीमान्तीकृत वर्गामा रहेका समूहहरूको लागि समाजलाई रूपान्तरण गर्ने सम्भावना राख्छ ।

ई कागज पत्र 

ई कागज पत्र सरकारी सेवा सुधारक हो जसले प्रविधिको प्रयोगबाट सार्वजनिक सेवाहरूलाई सहज बनाउँछ । यस प्लेटफर्मले नेपालमा आम जनताले सामना गर्ने चुनौतीहरू पहिचान गर्न सरकारी विभागहरूमा निरन्तर अनुसन्धान र विकास गर्दछ । ई कागज पत्रले नियामक अनुपालन र सरकारी प्रक्रियाहरूमा सहयोग गर्न कानूनी र प्रक्रियागत सिकाइ भिडियोहरू प्रदान गर्छ । यसबाहेक, प्रयोगकर्ताहरूले इन्टिग्रेटेड अनुवाद सुविधाको कारण अंग्रेजीमा टाइप गरेर पनि स्थानीय भाषामा सरकारी दस्तावेजहरू तयार गर्न सक्छन् ।

जिओकृषि  

जिओकृषि एउटा डिजिटल कृषि प्लेटफर्म हो जसले व्यवसायिक र साना किसानहरूलाई बाली मूल्य शृङ्खलामा महत्त्वपूर्ण जानकारी प्रदान गरेर सल्लाहहरू दिन्छ । यसमा किसान, प्राविधिक र इनपुट सप्लायरहरूको लागि पाँच फरक डिजिटल उपकरणहरू छन्, जसले मौसम, बजार मूल्य र व्यवस्थापन अभ्यासका महत्त्वपूर्ण जानकारीहरू उपलब्ध गराउँछ ।

समुदायका संस्थाहरूसँगको सहकार्यमार्फत, जिओकृषिले  किसानहरूसम्म सेवा पु¥याउने काम गर्छ र कृषि तथा वित्तीय स्रोतहरूमा पहुँचलाई प्रोत्साहित गर्छ । यस प्लेटफर्मले जलवायु सहनशीलता र सामाजिक समावेशीकरणमा जोड दिएको छ, जहाँ सीमित कनेक्टिभिटी भएका किसानहरूका लागि ई–चौतारी भौतिक स्थानका रूपमा सेवा गर्दछ र प्रयोगकर्ताहरुले अत्यावश्यक सेवाहरूमा पहुँच प्राप्त गर्न सक्छन् ।

ह्युमन वाइल्डलाईफ कन्फलीक्ट नेपाल (एचडब्लुसी नेपाल)  

एचडब्लुसी नेपाल एक केन्द्रित प्लेटफर्म हो जसले मानव वन्यजन्तु द्वन्द्व र गतिविधिहरूको रिपोर्टिङ, प्रारम्भिक चेतावनी प्रणाली, र डिसिजन सपोर्ट सिस्टम प्रदान गर्छ । एचडब्लुसी नेपालले रोकथाम र जनचेतनामा पनि ध्यान दिन्छ । एपले वन्यजन्तु गतिविधि र सुरक्षाका उपायहरू सम्बन्धी महत्त्वपूर्ण जानकारी उपलब्ध गराउँछ । एप र एसएमएसमार्फत समयमै जानकारी प्राप्त गर्नाले सम्भावित खतराबाट सुरक्षित रहन मद्दत पु¥याउँछ । राहत प्रक्रियालाई डिजिटल बनाउँदै र डाटालाई केन्द्रिकृत गर्दै, एचडब्लुसी नेपालले सरोकारवालाहरूबीच सहकार्यलाई प्रवर्द्धन गर्छ र नेपालमा मानव र वन्यजन्तु बीचको सुमधुर सह–अस्तित्वलाई सहयोग गर्छ ।

केयू कृषि 

केयू कृषि एक स्मार्ट मोबाइल एप हो जुन नेपालमा विषादीको प्रयोग घटाउन र कृषिमा जलवायु प्रभावलाई सम्बोधन गर्न डिजाइन गरिएको हो । नेपाली भाषामा उपलब्ध, यसमा टमाटर र आलुमा रोग पत्ता लगाउने, धानमा युरिया घटाउनका लागि डिजिटल पातको रंग चार्ट (एलसीसी), र मौसम र माटोको डेटा अनुसार बाली सुझाव दिने जस्ता टूलहरू छन् । यसमा साना फार्महरूको लागि फार्म व्यवस्थापन उपकरण पनि समावेश छ । डिप न्युरल नेटवर्कद्वारा सन्चालित, केयू कृषि हाल बेटा संस्करणमा छ र प्रयोगकर्ताको प्रतिक्रिया आधारमा सुधार भइरहेको छ ।

एलएमसी अलर्ट 

एलएमसी एपले ललितपुर महानगरपालिकाका प्रयोगकर्ताहरूलाई सिटी प्रहरी विभागमा तुरुन्तै तीन ट्यापमै विपद् सूचना वा गुनासो पठाउन सक्षम बनाउँछ । यसमा आगलागी, एम्बुलेन्स, ढल समस्या, फोहोर, गैरकानुनी पार्किङ, र अन्य २१ प्रकारका घटनाहरू रिपोर्ट गर्न सकिन्छ । प्रयोगकर्ताले फोन नम्बर र तस्वीरसहित वा तस्वीर बिना नै सूचना पठाउन सक्छन् र यो पूर्ण रूपमा गुमनाम रहन्छ । अनलाइन र अफलाइन दुबै मोडमा चल्नसक्ने यो एपले पुलिसलाई तुरुन्त रिपोर्टिङका लागि निरन्तर सेवा प्रदान गर्दछ ।

मोबाइल हेल्थ फर केयर कोअर्डिनेशन

मोबाइल हेल्थ फर केयर कोअर्डिनेशन मेडिक मोबाइल नेपाल इन्क प्रा. लि. द्वारा विकसित एसएमएस–आधारित उपकरण हो जसले महिला सामुदायिक स्वास्थ्य स्वयंसेविकाहरू (एफसिएचभि) लाई गर्भावस्थादेखि प्रसूति पछिको अवधि सम्म गर्भवती महिलाहरूलाई ट्र्याक गर्न मद्दत गर्दछ । यस प्रणालीले महिलाहरूलाई आवश्यक प्रसवपूर्व सेवा (एएनसी), सुरक्षित प्रसव, र प्रसूति पछिको सेवा (पिएनसी) प्राप्त गर्न सुनिश्चित गर्दछ । एसएमएस रिमाइन्डरले राष्ट्रिय सुरक्षित मातृत्व कार्यक्रमका प्रोटोकल अनुसार एफसिएचभिलाई चेकअपको तालिका बनाउन उत्प्रेरित गर्छ, जसले गर्भवती महिला र स्वास्थ्य संस्थाहरूबीचको समन्वयलाई मजबुत बनाउँछ र स्वस्थ नतिजाहरू प्राप्त गर्न मद्दत गर्दछ ।

एनएस अल्गोरिदमः एनएस एप

नेपाल सम्बत (एनएस) एपले एक उन्नत स्वायत्त प्रणालीमार्फत नेपाल सम्बत पात्रोलाई संरक्षण र आधुनिक बनाउन मद्दत गर्दछ । यसले गर्दा नेपाल संवतलाई व्यापक रूपमा अपनाउन प्रोत्साहित गर्छ । यो एपले जटिल एनएस अल्गोरिदम प्रयोग गरी चन्द्रचक्र र खगोलीय संरचनाहरूको आधारमा, जसमा पृथ्वी, चन्द्रमा, सूर्य, र ग्रहहरूको स्थितिलाई समावेश गरी पात्रोलाई व्याख्या गर्छ ।

यो नविन अल्गोरिदमले कुनै पनि विगत वा भविष्यको दिनको नेपाल सम्बत मिति ठ्याक्कै गणना गर्न सक्षम बनाउँछ । यस प्रविधिको प्रयोगले नेपाल सम्बत पात्रोको सांस्कृतिक धरोहरलाई सुरक्षित राख्दै यसलाई आजको डिजिटल युगमा पहुँचयोग्य बनाउन मद्दत पुर्याउँछ ।

सफा नेपाल

सफा नेपाल एक ओपन–डाटा फोहोर व्यवस्थापन र डाटा संकलन प्रणाली हो जसमा वेब–आधारित ड्यासबोर्ड र मोबाइल एप्लिकेशन समावेश छ । यसले स्थानीय सरकारलाई फोहोरसम्बन्धी डाटाको प्रमाण–आधारित विश्लेषण गर्न सक्षम बनाउँछ, फोहोर संकलन र व्यवस्थापनको जानकारी प्रदान गर्छ, र नागरिकलाई फोहोर फाल्ने, जलाउने, तथा अनियमित संकलन सेवाहरू रिपोर्ट गर्न अनुमति दिन्छ । यस प्लेटफर्मले फोहोर व्यवस्थापनका प्रयासहरूलाई समर्थन गर्न र यस क्षेत्रमा आवश्यक सुधार गर्न विश्वसनीय अपरेस्नल डाटा उपलब्ध गराउँछ ।

टेलिमेडिसिनःब्रिजिंग हेल्थकेयर ग्याप

धुलिखेल अस्पतालको टेलिमेडिसिन कार्यक्रमले ग्रामीण नेपालको स्वास्थ्य सेवामा पहुँच वृद्धि गर्न भर्चुअल स्वास्थ्य समाधानहरू प्रदान गर्दछ । यो स्वास्थ्य मन्त्रालयको सहयोगमा १८ ओटा आउटरीच केन्द्र र पाँच ओटा सरकारी स्वास्थ्य केन्द्रहरू मार्फत सञ्चालनमा छ । यस कार्यक्रममा दैनिक परामर्श, टेलिमेडिसिन क्याम्पहरू, र दक्षिण कोरियामा रहेका नेपाली आप्रवासी कामदारहरूको लागि सहयोग प्रदान गरिन्छ ।