गाइड
बढ्दै छ डीपफेक, कसरी रहने सुरक्षित ?
आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्स अर्थात् एआईको बढ्दो दायरा मानिसका लागि फाइदाजनक तथा हानिकारक दुवै बन्दै गएको छ । तपाईंले डिपफेक बारे त पक्कै सुन्नु वा पढ्नु भएको होला ।
डिपफेक एआई बनाउने भिडियो वा अडियो हो । एआई टेक्नोलोजीमार्फत मानिसहरूलाई गलत जानकारी प्रस्तुत गरिन्छ । ठूला व्यक्तित्वका तस्बिर, भिडियो र अन्तर्वार्तालाई विकृत गरी डिपफेकमार्फत प्रस्तुत गरिन्छ ।
डीपफेकबाट बच्नको लागि, तपाईलाई यसको बारेमा सचेत हुनु धेरै महत्त्वपूर्ण छ । तपाईले केहि सामान्य कुराहरू दिमागमा राख्न सक्नुहुन्छ । जस्तै धेरै आँखा झिम्काउने, अनुहारमा कम वा कम उज्यालो हुनु, अनुहारको अनौठो हावभाव आदि बुझ्नुपर्छ ।
डीपफेकबाट बच्नको लागि, तपाईंले सामाजिक सञ्जालमा के शेयर गर्नुभयो हेर्नु पर्छ । साथै सामाजिक सञ्जाल प्लेटफर्ममा आफ्नो व्यक्तिगत जानकारी साझा नगर्ने प्रयास गर्नुहोस् । सामाजिक सञ्जालबाट धेरैजसो जानकारी लिएर तपाईलाई नै डीपफेकको शिकार बनाएर ठगी गर्न सक्छन् ।
गोपनीयता बलियो बनाउने
डिपफेकबाट बच्न समय समयमा गोपनीयता सेटिङहरू समायोजन गरिरहनुहोस् । कुनै पनि एपको नियम र सर्तहरू (टर्मस एण्ड रेगुलेसन्स) ध्यानपूर्वक पढ्नुहोस् । साथै, उच्च रिजोल्युसन तस्बिर र सम्पादन नगरिएका तस्बिरहरू सेयर नगर्नुहोस् ।
वाटरमार्कको प्रयोग
यदि तपाई आफ्नो फोटो र भिडियोहरू अनलाइन वा कुनै प्लेटफर्ममा सेयर गर्नुहुन्छ भने, तिनीहरूलाई वाटरमार्कको साथ पोस्ट गर्ने प्रयास गर्नुहोस् । डिजिटल वाटरमार्क डिपफेकबाट सुरक्षा प्रदान गर्न धेरै प्रभावकारी हुन्छ ।
दुई चरण अथेन्टिकेसनको प्रयोग
दुई–चरणको अथेन्टिकेसन प्रयोग गरेर डिपफेकबाट जोगिन सकिन्छ । यसो गर्दा तपाईको सामाजिक सञ्जाल अकाउन्ट वा डिभाइस अझ सुरक्षित हुनेछ ।
उन्नत सुरक्षा सफ्टवेयर
डीपफेकबाट बच्नका लागि, तपाईंको डिभाइसमा एन्टिभाइरस र एन्टि–मालवेयर सफ्टवेयर इन्स्टल गर्नुहोस् । यसले फिसिङ आक्रमण र शंकास्पद लिङ्कहरूबाट जोगाउन काम गर्नेछ ।
व्यक्तिगत डक्यूमेन्ट सुरक्षित राख्नुहोस्
आफ्नो व्यक्तिगत डक्यूमेन्ट आवश्यक नभएसम्म डिजिटल प्लेटफर्महरूमा सेयर नगर्नुहोस् । यसमा राहदानी, ड्राइभिङ लाइसेन्स, नागरिकता र प्यान कार्ड आदि समावेश हुन्छन् । यी बहुमूल्य कागजातहरू गलत हातमा पर्नबाट रोक्नुहोस् ।
डिपफेक रिपोर्ट गर्नुहोस्
यदि तपाईं कहिल्यै डिपफेकको शिकार हुनुभयो भने, सामग्रीलाई सम्बन्धित प्लेटफर्ममा रिपोर्ट गर्नुहोस् । प्लेटफर्मबाट गलत सामग्री हटाउन प्रयास गर्नुहोस् ।
गाइड
किन रोज्ने क्लाउड स्टोरेज ? के छन् फाइदा ?
२१औं शताब्दीसम्म आइपुग्दा विश्वमा विज्ञान तथा प्रविधिको क्षेत्रमा धेरै नयाँ नौला आविष्कार भएका छन् । यसैगरी कम्प्युटर तथा टेक्नोलोजी…
बायोमेट्रिक प्रविधिले कसरी काम गर्छ ?
कुनै पनि व्यक्तिलाई उसको व्यवहार तथा उसको शारीरिक विशेषताबाट पहिचान गर्ने स्वचालित प्रक्रिया नै बायोमेट्रिक हो । उक्त विशेषताहरू…
जीपीएस प्रविधिले कसरी काम गर्छ ?
पृथ्वीको कुनै पनि ठाउँमा गएर पनि तपाईं आफैले आफ्नो लोकसन थाहा पाउनु सक्नुहुन्छ । यो सम्भव गराउने प्रविधि हो, ज…
मोबाइलको फिंगरप्रिन्टले कसरी काम गर्छ ?
पिनकोड, पासवर्ड, प्याटन लक गर्ने चलन यसघि नै चलेको थियो । कुनै समय मोबाइलका गोप्य दस्तावेज र आफ्ना डाटालाई सुरक्षित गर्न पिनकोड…
एआईले रोजगारी मात्रै खोस्छ कि सिर्जना पनि गर्छ ?
पछिल्लो समय आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्स (एआई) को विकाससँगै बजारमा अनेक चर्चा हुन थालेको छ । एआईलाई सकारात्मक र नकारात्मक दुबै तरि…
सर्भरहरू कति प्रकारका हुन्छन् ?
आज हामी सबैले इन्टरनेटको प्रयोग गर्छौं । आजको समयमा इन्टरनेट हाम्रा लागि धेरै महत्त्वपूर्ण छ । त्यसमाथि इन्टरनेटमा खोज्ने सामग्रीमा पहुँच दिने सर्भरको महत्त्व पन…
फ्लाइटमा वाईफाईले कसरी काम गर्छ ?
धेरै मानिसहरू हवाई यात्रा गर्न मन पराउँछन् । यसरी हावामा यात्रा गर्दा छुट्टै प्रकारको अनुभव हुनुका साथै यस्तो यात्राले धेरै मानि…
किन प्रयोग गर्ने भीपीएन ?
गूगलमा तपाईंले कुनै एउटा वेबसाईट खोज्नु भयो तर त्यो खुलेन, के गर्ने? टिकटक हेर्नुपर्याे के गर्ने ? युट्युबमा कुनै भिडियो खोल्नु…
कस्तो छ सबैले पढ्न मिल्ने आईटी कोर्ष बीसीए ?
कक्षा १२ सकिसकेपछि स्नातक तहमा सूचना प्रविधि (आईटी) सम्बन्धी विभिन्न कोर्षहरु हुन्छन् । आइटी कोर्ष पढ्न पहिले प्लस टूमा अनिवार्य विज्…
कस्तो छ त्रिविको बीएससी सीएसआईटी कोर्ष ?
नेपालमा २०६४ सालदेखि बीएससी सीएसआईटी कार्यक्रम अध्ययापन गराउन सुरू गरिएको थियो । यो कोर्ष त्रिभुवन विश्वविद्यालयले सञ्चालन गर्दै…
सर्भर के हो ? सर्भर कति प्रकारका हुन्छन् ?
आज हामी सबैले इन्टरनेटको प्रयोग गर्छौं । आजको समयमा इन्टरनेट हाम्रा लागि धेरै महत्त्वपूर्ण छ । त्यसमाथि इन्टरनेटमा खोज्ने सामग्रीमा…
अटोमोटिभ उद्योगबाट सुरू भएको क्युआर कोड कसरी लोकप्रिय भयो ?
सन् १९६० को दशकमा जापानको आर्थिक वृद्धि तीव्र गतिमा बढिरहेको थियो । सुपरमार्केटहरूले खाद्य वस्तुहरूको बिक्रीबाट आफ्नो दायरलाई कप…
स्मार्टफोनलाई प्रतिस्थापन गर्न सक्ने प्रविधि
स्मार्टफोन हाम्रो जीवनको एक महत्त्वपूर्ण भाग बनिसकेको छ । पहिलेको जमानामा फोनबाट सीमित काम मात्र हुन्थ्यो ।
स्पाइवेयर के हो? यसबाट कसरी बच्ने?
स्पाईवेयर एन्ड्रोइड प्रयोगकर्ताहरूको लागि एक सामान्य समस्या हो जुन सामान्यतया गलत एप डाउनलोड, शङ्कास्पद लिङ्क वा जुुन मन लाग्यो त्यह…
प्रयोगकर्ताको डेटा सुरक्षित राख्न सघाउने सामसङको ‘सेक्योर फोल्डर’ के हो ?
नेपालमा मोबाइल फोन केही वर्षदेखि एकदमै लोकप्रिय भइरहेको छ । विभिन्न ब्राण्डका स्मार्टफोन नेपाली बजारमा भित्रिएका छन् । उक्त स्मार्ट…