इजरायल र हमासबीच चलिरहेको युद्ध चलिरहेको छ । यो युद्ध गोला बारुदले मात्र लडिएको होइन् । मोबाइल फोनको क्यामेरा र इन्टरनेट पनि यसमा व्यापक रूपमा प्रयोग भइरहेको छ । क्यामेरा र इन्टरनेट यस युद्धको भिडियो विश्वभर फैलाउन प्रयोग भइरहेको छ ।

हमासले यस युद्धमा रकेट, ड्रोन र प्याराग्लाइडर जस्ता आधुनिक प्रविधिको प्रयोग गरिरहेको छ । यी सबैको बीचमा अक्सर प्रश्न उठ्छ हमास जस्ता समूहले पैसा कहाँबाट ल्याउँछन् ?

संसारभरका धेरै संस्थाहरूले यी समूहहरूलाई मद्दत गर्छन् । तर पछिल्ला केही वर्षहरूमा डिजिटल रूपमा यी समूहहरूलाई क्रिप्टोकरेन्सीमार्फत आर्थिक सहायता आउने गरेको छ ।

पैसा क्रिप्टोकरेन्सीमा संकलन गरिन्छ

क्रिप्टोकरेन्सी विकेन्द्रिकरण मुद्रा हो । विकेन्द्रीकृत मुद्राको निगरानी सधैं विश्वव्यापी वित्त प्रणालीको लागि चुनौती भएको छ । नेपाल जस्तो धेरै देशले यसलाई मान्यता नदिने कारण पनि यही हो । कालोबजारीमा क्रिप्टोको प्रयोगको बारेमा धेरै पटक जानकारी पाइएको छ, तर यसको प्रयोग आतंकवादी समूहहरूलाई आर्थिक सहयोग गर्न पनि गरिन्छ ।

अगस्ट सन् २०२० मा अमेरिकी सरकारले आतंकवादी संगठनहरूबाट करोडौं डलरको क्रिप्टोकरेन्सी जफत गर्‍यो । यी आतंकवादी संगठनहरूले पैसा संकलन गर्न क्रिप्टोकरेन्सी प्रयोग गरिरहेका थिए ।

इलिप्टिकका अनुसार जुन २०२१ र अगस्ट २०२३ को बीचमा प्यालेस्टाइन इस्लामिक जिहाद नामक आतंकवादी संगठनले क्रिप्टोकरेन्सीमा करिब ९३ मिलियन डलर जम्मा गरेको छ । यो संगठनले नै इजरायलका आम जनतालाई बन्धक बनाएको छ । हमासले पनि क्रिप्टोकरेन्सीको सहयोगमा ४१ मिलियन डलर संकलन गरेको छ ।

इलिप्टिकले क्रिप्टो व्यवसायहरूलाई वित्त नियमनमा मद्दत गर्दछ । तर, यो रकम कसरी खर्च भयो भन्नेबारे केही जानकारी छैन् । सन् २०२२ मा अमेरिकी अधिकारीहरूले हमासको ५० करोड डलरको सम्पत्ति रहेको पत्ता लगाएका थिए ।

क्रिप्टोकरेन्सी किन प्रयोग गरिन्छ ?

क्रिप्टोकरेन्सी धेरै पटक विवादमा परेको छ । यसका धेरै कारण छन् । कहिले तिनीहरूको स्थिरता र कहिले क्रिप्टोकरेन्सीको प्रयोगको सन्दर्भमा । यो विकेन्द्रीकृत मुद्रा हो । यसको मतलब यस प्रकारको मुद्राको कुनै केन्द्र छैन् । यदि हामीले सामान्य भाषामा बुझ्यौं भने, हामीद्वारा रुपैयाँको प्रयोग राष्ट्रिय वाणिज्य बैँकद्वारा नियन्त्रित छ ।

कति नोट छापिएका छन्, तिनको मूल्य र कारोबारको विवरण राष्ट्रिय वाणिज्य बैँकसँग छ । जबकि विकेन्द्रीकृत मुद्रा विपरित हुन्छ । कुनै पनि सरकार, बैंक वा संस्थाले एक्लै यसलाई नियन्त्रण गर्न सक्दैनन् । यसमा ब्लकचेन प्रविधि प्रयोग गरिएको छ ।

यसको लेनदेन गोप्य र सुरक्षित हुन्छ । यही कारणले गर्दा यो मुद्रा कहाँ प्रयोग भएको हो पत्ता लगाउन गाह्रो छ । यसबाट आतंककारी संगठनले फाइदा लिन्छन् ।

क्रिप्टोकरेन्सी कसरी प्रयोग गरिन्छ?

हमाससँग सम्बद्ध सैन्य शाखा अल–कसाम ब्रिगेडले सन् २०१९ मा मानिसहरूसँग बिटक्वाइन चन्दा मागेका थिए । त्यस्ता समूहहरू डजक्वाइन, टेदर र यूएसडीसी लगायत अन्य धेरै मुद्राहरूसँग पनि जोडिएका छन् ।  त्यस्ता संस्थाहरूले सार्वजनिक बजारबाट सजिलैसँग परम्परागत वित्तीय सम्पत्तिहरू खरिद गर्न सक्दैनन्, तर तिनीहरूले स्मार्ट अनुबंधहरूको फाइदा लिन सक्छन् ।

इलिप्टिकका अनुसार केही समूहहरू क्रिप्टो माइनिङमा पनि संलग्न रहेको पाइएको छ, जसका कारण उनीहरूले क्रिप्टोकरेन्सी नेटवर्कको मर्मतसम्भारबाट पनि फाइदा लिन्छन् । अमेरिका र इजरायलले आतंकवादी संगठनहरूलाई क्रिप्टोकरेन्सी प्रयोग गर्नबाट रोक्न मिलेर काम गरिरहेका छन् ।

यी राष्ट्रहरुले बाईनान्स जस्ता क्रिप्टो एक्सचेन्जहरूलाई आतंकवादी समूहहरूसँग जोडिएका खाताहरूमा पहुँच रोक्न माग गरेको छ । यसको लागि वित्त एक्शन टास्क फोर्स (एफएटीएफ) पनि गठन गरिएको छ, जसको काम सम्पत्ति शुद्धीकरण रोक्नु हो ।

गत वर्ष, इजरायलको मनी लांड्रिंग एंड टेरर फाइनेंसिंग प्रोहिबिशन अथॉरिटी पूर्व प्रमुख श्लोमित वाग्म्यानले क्रिप्टो प्रविधि विकास गर्ने कम्पनीहरूले मनी लान्ड्रिङ र आतङ्ककारी कोषलाई रोक्न काम गर्नुपर्छ भनेर लेखेका थिए । उनले क्रिप्टोकरेन्सीको दुरुपयोगको खतरा नरोकिएसम्म उद्योगमा असर पर्ने बताए ।

राष्ट्रसंघको प्रतिवेदनमा पनि उल्लेख छ

गत वर्ष संयुक्त राष्ट्रसंघको प्रतिवेदनमा पनि यस्तै केही तथ्य बाहिर आएको थियो । संयुक्त राष्ट्रसंघले आफ्नो प्रतिवेदनमा उत्तर कोरियाले आणविक कार्यक्रम र मिसाइल परीक्षणका लागि पैसा जुटाउन क्रिप्टोकरेन्सी प्रयोग गरेको बताएको थियो । प्रतिवेदनका अनुसार क्रिप्टोकरेन्सी एक्सचेन्जमा साइबर हमला गरेर पैसा जम्मा गरिन्छ ।

संयुक्त राष्ट्रसंघले आफ्नो प्रतिवेदनमा क्रिप्टोकरेन्सी एक्सचेन्ज र वित्तीय संस्थाहरूमा साइबर हमला गरेर पैसा सङ्कलन उत्तर कोरियाको आम्दानीको सबैभन्दा ठूलो स्रोत भएको बताएको थियो । सन् २०२० र २०२१ को बीचमा उत्तर कोरियाले साइबर हमलामार्फत ५ करोड डलरभन्दा बढी चोरी गरेको छ ।