गएको शनिबार १८ वर्षे उत्सव बस्न्यातको अनुहारमा चमक थियो । हुन पनि किन नहोस्, आफ्नै हातले बनाएको प्लेन आकासमा हावासँगै उडिरहेको थियो ।

शनिबार उनी आफ्ना साथीहरुसँग काठमाडौंको महांकालमा ठाडोमुन्टो लगाएर आँखाहरु आकासतिर दौडाइरहेका थिए । प्लेन १२० फिटदेखि १६० फिटमाथिसम्म उड्यो । साथीहरुले वाईवाई गरे ।

उत्सवको मन प्लेनसँगै उड्यो । अलिकति भावुक पनि भए र सोँचे, ‘एक दिन घण्टौंसम्म संसार परिक्रमा गर्ने प्लेन बनाउँछु ।’ त्यो पनि अहिलेको जस्तो तेल हाल्ने प्लेन होइन, विद्युतीय प्लेन ।

सिद्धार्थ बनस्थलीमा पढ्ने उत्सवको ११ कक्षाको परीक्षा चलिरहेको छ । त्यही पनि उनलाई आफै बनाएको प्लेन उडेको हेर्ने मन रोकिएन ।

‘अहिले परीक्षा चलिरहेकाले धेरै समय दिन पाएको छैन’, उत्सवले खुसीको अनुभव सुनाए, ‘परीक्षा सकिएपछि आउने शनिबार थप माथि उडानेछु।’

उनले प्लेन उडान प्रयास गरेको यो पहिलो पटक होइन् । यसअघि ३ पटकसम्म यसैगरी उडाउने प्रयास गरे तर प्लेनले उचाइ लिएन ।

एक पटक असफल भइसकेपछि उक्त प्लेनको पार्टपुर्जा भान्चिन्छ । कहिलेकाँही आगो लाग्छ पनि । पुनः सुरुबाटै बनाउनु पर्छ । जसले गर्दा प्लेन बनाउन चाहिने सामानको खर्च थपिन्छ ।

समय उत्तिकै लाग्छ । प्लेन उडानकै लागि आफूसँग भएको पैसा बचाउँथे । खाजा खर्चको लागि घरबाट पाएको पैसाबाट केही प्लेनलाई छुट्याँथे । कहिले बाहिरबाट सहयोग पनि पाए ।

‘काम गर्ने होइन, फोहर र खर्च मात्रै’ कहिलेकाही यस्तै प्रतिक्रिया पनि आउँथ्यो ।  तर, प्लेन उडेको हेर्ने रहर छोड्न सकेनन् । निरन्तर लागिरहे र गएको शनिबार केही सफलता पाए ।  ‘असफल भयो भनेर मैले छोडिन,’ उनी भन्छन्, अन्ततः सफल पनि भयो ।’

बच्चैदेखि विद्युतीय सामग्रीमा रूची

उत्सवलाई सानैदेखि विद्युतीय सामग्रीमा रूची थियो । बच्चैदेखि विद्युतीय सामग्री कसरी बनेको छ, कसरी चल्छ भनेर खालखुल पार्थे।

घरमा बिग्रिएका समानमात्र होइन, छिमेकीमा समेत बनाउन जान्थे । बच्चाबेला उनलाई नयाँ कुरा सिक्न र बनाउन एकदमै मन पर्थ्यो । डिस्कभरी र नेसनल खुबै मन पर्थ्यो ।

त्यो बेला उनीसँग आरसी (रेडियो कन्ट्रोल) कार थियो । अर्थात, रिमोटबाट चल्ने कार । उनी त्यो कारसँग धेरै खेल्थे ।

पछि उनले त्यस्तै आरसी कार पनि बनाए । आरसी कारमात्र कहाँ होर कक्षा ८ मा पढ्दै गर्दा आरसी रोबोटसमेत बनाए । आरसी कारका सामान र घरमा भएका केही समान प्रयोग गरेर उक्त रोबोट बनाएका थिए ।

‘रोबोटको बोट ठूलो थियो । चलाउने ठाउँ थिएन,’ उनले भने, ‘मैले रिजर्भ ट्यांकीमा चलाउँदा मज्जाले चलेको थियो ।’ उनको रुची अनेकन थियो । स्कुलमा डिआईवाई प्रोजेक्टहरु बनाएर वाहवाह पाउन्थे ।

नयाँ कुरा बनाउने कल्पनाशिलता चाहिन्छ । आफूमा त्यो क्षमता भएको उनी ठान्छन्  । ‘म कुनै सामान बनाउँदै छु भने दिमागमा मज्जाले थ्रिडी मोडेलमा सोच्न सक्छु,’ उनले सुनाए ।

एकदिन उनले टिभीमा ड्रोन उडेको देखे । उनलाई पनि त्यस्तै ड्रोनको चाहना पलायो । भर्खर चलनचल्तीमा आएको ड्रोन महंगो थियो । किन्न सकेनन् ।

तर, उनले अठोट गरे, ‘त्यस्तो ड्रोन म आफै बनाउँछु ।’ त्यो बेला उनीसँग आरसी हेलिकोप्टर पनि थियो, जसले गर्दा ड्रोन उडाउने सपना उनीमा थियो ।

ड्रोन बनाउन अलिकति पैसा जम्मा गरिसकेका थिए । त्यत्तिले नभ्याउने भयो । ड्रोन बनाउने चाहना बीचैमा तुहियो ।

ड्रोनको सपना पूरा नभएपछि अरु केही बनाउन सकिन्छ कि भनेर अनुसन्धान गर्न थाले । युट्युव हेर्न थाले । अनुसन्धान गर्दै जाँदा उनले आरसी प्लेन अर्थात रिमोट कन्ट्रोलबाट उड्ने प्लेनको बारेमा थाहा पाए ।

त्यसपछि उनी यो प्लेन कसरी बनाउन सकिन्छ भनेर युट्युबमा अनेक भिडियो हेर्न थाले । लकडाउनको खाली समय पनि थियो । एकदिन उनी फेसबुक चलाउँदै थिए ।

‘फ्लाइट टेष्ट’ नामक फेसबुक पेजमा आरसी प्लेन बनाएर उडाएको भिडियोहरु राखिदो रहेछ । उनले ति भिडियोअरु धेरै हेरे । उनले थाहा पाए, आरसी प्लेन बनाउन ड्रोनभन्दा बढी खर्च लाग्ने रहेछ ।

उनले खर्च जुटाउने जुक्ति निकाले । उनले पनि ‘टेष्ट प्लाइट’  पेजमा लेखे, ‘मैले आरसी प्लेन बनाउँदै छु तर मलाई यसका पार्टपुर्जा किन्ने रकमको अभाव भयो । केही सहयोगको अपेक्षा गरेको छु।’

भित्री चाहना भएपछि उपाय आइहाल्छ । ‘मेरो कमेन्टमा एउटा बेलायतको मान्छेले म सहयोग गर्छु भनेर जवाफ दियो,’ उत्सवले भने ।

बेलायतको माइक न्युटन मार्करले प्लेन बनाउन चाहिने आधाभन्दा बढी सामग्री पठाइदिए । जसको मूल्य ४५ हजार रूपैयाँ बराबरको थियो । बाँकी आवश्यक पैसा आफ्नो आमाले दिनु भयो । ६ महिनाजतिको मिहिनेतपछि उत्सवले प्लेन बनाए ।

असफलता पछि सफलता

निरन्तररुपमा कुनै काममा लागेपछि एक दिन अवश्य सफलता पाइन्छ । यो कुरा उत्सवमा पनि लागु भयो । एक पटकको प्रयासबाट मात्रै प्लेन बनेको होइन् । पटक पटकको प्रयास र मिहिनेपछि उनको प्लेन उडेको हो ।

प्रत्येक पटकको गल्तीलाई अर्कोपटक सुधार्दै लगे । उनले शुरूमा प्लेनको पहिलो मोडेल तयार पारे । उक्त प्लेन बनाउन सामान किन्दा इन्डष्ट्रिएल फम बोर्ड किनेका थिए । बोर्ड धेरै गाह्रो भएका कारण प्लेन उड्न सकेनन् । उत्सवले यत्तिकै हार खाएनन् ।

उनको सपना थियो जसरी पनि प्लेन बनाएर उडाउने । त्यो सपना पुरा गर्न उनले दोस्रो प्लेन बनाउन शुरू गरे । उक्त प्लेनमा पहिलेकै बोर्ड प्रयोग गरे तर त्यसलाई परिमार्जन गरेर जति सकिन्छ कम तौलको बनाए ।

यो प्लेन उड्यो तर १० फिट माथि पुगेपछि क्रयास भयो । टेकअफ गर्ने बेला आगो लाग्यो । उनले फेरि तेस्रो प्लेन बनाउने योजना बनाए तर दोस्रो प्लेनमा आगो लागेर ५० प्रतिशत सामान नष्ट भएको थियो ।

फेरि थप सामान किन्नु पर्ने भयो । तेस्रो प्लेनमा उनले नयाँ फर्म बोर्ड थर्मोकल सिट प्रयोग गरे । नेपालमा नपाइने भएकाले उक्त बोर्ड पाउन निकै प्रयासपछि साथिको सहयोगले पाए । तेस्रो प्लेनमा केही गल्ती भएका कारण प्लेन ५० देखि ६० फिटमाथि १५ सेकेण्डलाई उड्यो र क्रयास भयो ।

धेरैले ‘तैले प्लेन बनाउन सक्दैनस,’ पनि भनेर हतोत्साहित नगरेको होइनन् । उनी भन्छन, ‘हेटर्स आर द बेस्ट मोटिभेटर्स’ । उनी झन यो काम गरिछाड्ने भनेर लागिपरे ।

सामानको अभाव भएपनि फेरि उनले चौथौ प्लेन बनाए । तीन पटकको अनुभवका कारण यसमा गल्तीहरु दोहोरिएनन् । चौथो प्लेन बनाउन धेरै समय लागेन । समान जम्मा गरेपछि २–३ दिनमै तयार यो ।

अन्ततः परिणाम सकारात्मक आयो । प्लेन १६० फिटसम्म उड्न सफल भयो । ‘पानी परेका कारण प्लेन एक राउन्ड लगाएर ल्याण्ड गरेको थियो,’ उनी भन्छन्, ‘प्लेन क्षमताअनुसार अझै उड्न पाएको छैन् ।’ आगामी शनिबार फेरी प्लेन उडाउन उनको योजना छ ।

‘नेपालमा आरसी प्लेन बनाउन कम गुणस्तरको सामान प्रयोग गरेमा २०–२५ हजार खर्च लाग्छ,’ उनले आइसिटी समाचारसँगको कुराकानीमा भने ।

हेर्दा सजिलो जस्तो देखिए पनि ड्रोनभन्दा प्लेन बनाउन गाह्रो हुने उनको अनुभव छ । उनी भन्छन, ‘ड्रोन पार्ट पुर्जा जोड्ने बित्तिकै उड्छ तर प्लेन उडाउन पार्ट पुर्जाबाहेक अन्य कुरा पनि मिलाउनु पर्ने हुन्छ ।’

एरोनोटिकल इन्जिनियरिङ पढ्ने योजना

सिद्धार्थ बनस्थलि इन्स्टिच्युटमा विज्ञान विषय लिएर ११ कक्षा पढिरहेका उत्सवलाई भिवष्यमा पनि यस्तै प्लेन बनाउने व्यवसाय मै लाग्ने रहर छ ।

कक्षा १२ पछि अमेरिका गएर एरोनोटिकल इन्जिनियरिङ पढ्ने योजना रहेको उनले सुनाए । भविष्यमा ठूलो विद्युतीय प्लेन बनाउने सपना उत्सवको छ ।

उनी भन्छन् ‘कन्भेसनल फ्युलबाट चल्ने प्लेनको ठाउँ भविष्यमा विद्युतीय प्लेनले लिन जस्तो लाग्छ । त्यसकारण विद्युतीय प्लेन बनाउने सपना छ ।’

अब फेरि केही सामानको सहयोग पाएमा चौथौभन्दा राम्रो प्लेन बनाउने उनको योजना छ । ‘आरसी प्लेनको सामानहरु महंगो छ,’ उत्सवले कुराकानीलाई बिट मार्दै भने, ‘सहयोगबिना बनाउन गाह्रो छ । अब अलि फरक प्रकारको बनाउने योजना छ ।’